Een leerzame geschiedenis

‘Wat heb jij een Nederlandse achternaam voor iemand met een Aziatisch uiterlijk!’ Dat kreeg ik eens van een wildvreemde te horen. Toen ik uitlegde dat ik Indonesisch bloed heb, antwoordde hij: ‘Oh, dat komt vast door wat wij Nederlanders daar hebben uitgevreten! Sorry daarvoor.’ Nog nooit had iemand zich verontschuldigd voor mijn achternaam.

Het zit zo. Een Hollandse voorvader voer naar Indië. Indië is het voormalige Indonesië, wat vóór de Tweede Wereldoorlog in Azië een kolonie van Nederland was. Mijn voorvader vestigde zich daar en kreeg een zoon met een Indo-Chinese dame. Dat was mijn opa. Na het eindigen van de oorlog was het niet meer veilig in zijn geboorteland vanwege agressieve Indonesische revolutionairen. Mijn opa was loyaal aan Holland en had gemengd bloed, dus hij moest vluchten. Met pijn in zijn hart verliet hij ‘het land dat ik na het strijken van de Nederlandse vlag niet meer míjn land mocht noemen.’ In Nederland werd uit zijn huwelijk met een Indische mijn vader geboren. Mijn vader zocht de liefde niet bepaald dichtbij huis: aan de andere kant van de wereld ontmoette hij mijn Indonesische moeder.

Zo’n achtentwintig jaar later wil ik solliciteren bij een Indisch bedrijf, maar stuit op de vraag: ben ik wel Indisch? Mijn vader heeft in Indië geboren ouders, dus hij is Indisch. Maar mijn moeder is Indonesisch. Wat maakt dat mij dan? Indisch? Indonesisch? Indo? ‘Vader, ik heb een identiteitscrisis,’ app ik naar mijn vader. Ik leg hem de Indo-kwestie voor. Vader heeft vast het antwoord, want hij houdt zich al jaren bezig met het uitpluizen van onze familiegeschiedenis. Maar na enige woordwisseling kom ik erachter dat hij zich juist met deze geschiedenis bezighoudt, omdat hij het zelf ook niet weet.

Gelukkig heeft mijn familiegeschiedenis mij meer gegeven dan vragen over mijn sociaal-culturele identiteit. Mijn opa is krijgsgevangene geweest van de Japanners, en heeft veel gruwelijkheden meegemaakt bij het werken aan de Birma-Siam spoorweg in het toenmalige Thailand. Na de oorlog las mijn opa veel over de Tweede Wereldoorlog om alles wat hij had meegemaakt te verklaren. Door veel te lezen over de geschiedenis en cultuur van Japan, heeft hij het volk leren waarderen en heeft hij hun oorlogsdaden vergeven. Tot verzoening komen en niet met haat in je hart leven zijn lessen die hij aan mij heeft meegegeven.

Na zijn dood heb ik stenen gekregen die mijn opa bij de spoorweg had gevonden. Die hebben een speciaal plekje in mijn kamer. Het herinnert mij aan alle lessen die mijn opa mij leerde. Maar het herinnert mij er vooral aan om dankbaar te zijn voor mijn vrijheid.

Geschreven door: Michelle Bakker